Chigozie Obioma – De verboden rivier. Vertaald uit het Engels (The Fishermen) door Marianne Gossije. ISBN 978-90-445-3477-1, 314 pagina’s, € 22,50. Breda: De Geus 2015.
Meeslepende roman over geloof en bijgeloof, liefde en haat.
In de stad Akure in Nigeria groeien vier broers op, Ikenna (15), Boja (14), Obembe (11) en Ben (10). Ze worden met straffe hand opgevoed, hun ouders hebben grote plannen voor hun toekomst: ze moeten allemaal naar de universiteit. Maar als vader James Agwu door zijn werkgever wordt overgeplaatst naar Yola, een stad 1000 kilometer verderop, besluit hij zonder zijn gezin te gaan: de stad is te gevaarlijk. Vanaf dat moment nemen de broers het wat minder nauw met de regels. Ze spijbelen, voetballen en vissen zelfs in de rivier Omi-Ala. Het is hen streng verboden bij die rivier te komen, maar ze gaan er dagelijks heen. Op een dag ontmoet Ikenna er de gestoorde zwerver Abulu. Die voorspelt de jongen dat een visser hem zal vermoorden. En als daarbij ook nog een kwaadaardige buurvrouw hun moeder verklapt dat haar zoons bij de verboden rivier zijn in plaats van op school, begint de carrousel van het noodlot te draaien.
Als vader een bezoek aan huis brengt vertelt moeder wat de zoons op hun kerfstok hebben. Vader wordt woedend en geeft alle vier de jongens zo’n ongenadig pak slaag dat zij amper meer kunnen bewegen, of, zoals Ben het uitdrukt: Mijn billen zaten vol pijnspijkers. Bovendien spreekt vader ze ernstig toe: Ik wil dat jullie een ander soort vissers worden. (…) Ik wil dat jullie vissers worden die op jacht gaan naar idealen en die pas ophouden als ze hun grootste vangst hebben verschalkt. (…) Vissers van de geest. Doorzetters. Hij vraagt zijn zoons die opdracht te onthouden en zijn woorden waar te maken. Maar helaas… alles loopt anders.
Chigozie Obioma (1986) groeide op in Nigeria en woont nu in de Verenigde Staten. Hij doceert literatuur en creative writing aan de Universiteit van Nebraska-Lincoln. Dit is zijn debuutroman, meteen in 15 landen uitgegeven en onder meer genomineerd voor de Man Booker Prize.
Vanaf de dag dat Ikenna door de zwerver Abulu zijn dood voorspeld krijgt, verandert ieders leven. Ikenna wordt een andere persoonlijkheid, hij vertrouwt iemand meer, ook zijn broers niet. Want toen de vloek werd uitgesproken waren zij immers allemaal vissers. Dus wie weet doodt één van zijn broers hem wel! Hij gaat zich anders gedragen, wordt ongehoorzaam, bot, onbeleefd, sluit zijn broers buiten en vernielt hun dierbaarste spullen. Als het tot een vechtpartij met Boja komt, steekt deze hem dood. Daarna verdwijnt Boja. Hij wordt later in een put gevonden: hij heeft zelfmoord gepleegd.
De jongste zoon Ben is de verteller in dit verhaal. Op het moment dat hij aan het woord is, is de geschiedenis al twintig jaar geleden. Maar juist door de manier waarop Ben vertelt: als we toen hadden geweten, (…) hoe kónden we vermoeden dat, (…) kinderen waren we nog… gaan de gebeurtenissen leven, krijgen ze extra kleur.
Dit boek laat zien hoe selffulfilling prophecy gebeurtenissen beïnvloedt. De thema’s wraak, wreedheid, moord, zelfmoord, geweld, maar ook ouder- en broederliefde, spijt en familiebanden, komen ruim aan bod.
Daarbij is Chigozie Obioma een ‘typisch Afrikaanse schrijver’. Hij mag in Amerika wonen, de cultuur van zijn geboorteland wordt prachtig en breed uitgemeten. De verhalende stijl vol fraaie beeldspraak is buitengewoon mooi. Geen wonder dat deze jonge schrijver meteen de wereld heeft veroverd. Ik wacht vol spanning zijn volgende boek af en hoop van harte dat Obioma zo schitterend ‘Afrikaans’ blijft schrijven.
Groots en meeslepend.