Pat Donnez – Lichterlaaie. ISBN 978-94-6068-233-9, 288 pagina’s, € 19,95. Antwerpen: Uitgeverij Vrijdag / Baarn: Uitgeverij Marmer 2015.
Belgische burleske fabel.
In 1974 is het Vlaamse dorp Bouweldonk, niet meer dan een stip op de kaart. Maar dat verandert als massa’s mensen komen kijken naar inwoner Louis, die een poging doet om het wereldrecord grafliggen te verbreken.
Op een nacht krijgt Louis bezoek van Johanna, de vrouw van de Minister van Buitenlandse Zaken. Zij heeft een zonneallergie en komt daarom alleen ’s nachts buiten. Als ze tijdens een nachtelijke dwaaltocht merkt dat haar sluitspier het begeeft, besluit ze haar behoefte te doen in een tent die verderop staat. Het is de tent die over het tijdelijke graf heen staat.
De ontmoeting tussen Louis en Johanna blijft niet zonder gevolgen. Je vraagt je af: Lukt het Louis het record te verbreken? Blijven Louis en Johanna elkaar zien? En voor wie loopt het verhaal goed af en voor wie niet? Antwoorden vind je als je dit goed geschreven boek uitleest.
Inderdaad, Lichterlaaie is een goed boek. Niet alleen omdat de auteur de twee verhaallijnen goed verweeft en karaktervolle personages ten tonele voert, maar ook omdat hij ons – vooral via Johanna – een spiegel voorhoudt. Hij laat dat bijvoorbeeld zien in de manier waarop Johanna tot het besef komt dat het niet haar man is die haar gevangen houdt, maar dat zij dat zélf doet.
‘Het meest confronterende misschien nog was de ontdekking dat het probleem niet bij haar man lag maar bij haar. Haar echtgenoot was het perfecte alibi geweest om vooral niks zelf te hoeven ondernemen.’
Pat Donnez (1958), radio- en televisiemaker en journalist, laat de hoofdpersonen meer van dit soort diepe gedachten denken. Daarbij draait het allemaal om de kernboodschap dat, ook al wordt je leven voor een groot deel bepaald door toeval, je dat toeval wel degelijk een handje kunt helpen. Doe je dat niet, dan verlies je jezelf en ben je niet veel meer dan een speelbal van de omstandigheden. Dat is gevaarlijk, ook omdat het gebeurt zonder dat je er erg in hebt.
‘Het verlies van een arm, een been, geld, je man, kan nooit geruisloos verlopen, het wordt opgemerkt. Een veel groter gevaar, jezelf verliezen, kan gebeuren zonder dat iemand het in de gaten heeft, zelfs je beste vrienden niet.’
Vermeldenswaardig is dat de dialogen in het Vlaams zijn geschreven. Dit betekent dat de doorsnee Nederlander zich af en toe achter de oren zal krabben. Maar, met een beetje doorzettingsvermogen is het boek zeer leesbaar. In ieder geval laat het ons kennismaken met veel van de prachtige uitdrukkingen van onze zuiderburen.
Al met al een boek dat alles heeft waar je in een roman naar kunt verlangen: spannend, hilarisch, menselijk, rauw en mooi.
Zeer aanbevolen!
NB Pat Donnez vond in het tv-archief van de VRT, een reportage uit la Flandre profonde. Daarin is een zekere Louis Luypaerts uit Hechtel-Eksel te zien die in 1974 een wereldpoging grafliggen organiseerde.