Ryszard Kapuściński – De dood van de ambassadeur. Vertaald uit het Pools door Ewa van den Bergen-Makala. ISBN 978-94-6225-157-1, Longread. Amsterdam: Uitgeverij Fosfor 2015.
Achtergronden van de ontvoering van en de moord op de West-Duitse Ambassadeur Karl von Spreti in Guatemala (1970).
De journalist Ryszard Kapuściński verdiepte zich vanuit zijn bureau in Mexico-Stad in de ontvoering van Karl von Spreti, West-Duits Ambassadeur van Guatemala, die op 31 maart 1970 plaatsvond. De ontvoering vond plaats in de Avenida de las Américas in de hoofdstad Guatemala-Stad, op klaarlichte dag. Tientallen mensen moeten het hebben gezien, maar uit lijfsbehoud meldt niemand zich:
geen getuige zijn van wat dan ook. Want als er sprake is van een overtreding, dan moeten er koppen rollen. Maar zelden is dat de kop van de dader… Is een schuldige niet aan te wijzen, dan wordt er gezocht naar getuigen. De getuige wordt vastgehouden tot alles opgehelderd is. Tot het zover is wachten de aangehouden getuigen in de gevangenis. Echter, zodra iemand de gevangenis ingaat, komt hij er meestal niet meer levend uit.
Het blijft stil en auteur laat zien hoe belangrijk die stilte is voor tirannen en bezetters. Hij laat zien hoe in de geschiedenis van Guatemala steeds dode mensen in de greppels van de weg liggen. Na de onafhankelijkheid werd het land geregeerd door door tirannen die de indianen uitbuitten met behulp van Amerikaanse concerns als de United Fruit Company.
Vanaf dat moment begon de strijd tussen het Amerikaanse en het Duitse kapitaal om de kolonie genaamd Guatemala… Deze tot op heden voortdurende strijd is van beslissende invloed geweest op het lot van Karl von Spreti.
Hoe? De achtergronden worden uitvoerig geschetst in dit essay, waarin het leger van Guatemala en de vele kolonels een belangrijke rol spelen. Ook de opkomst van de guerrillabeweging wordt geschetst. We lezen ook dat Von Spreti gered had kunnen worden door een telefoontje van de machtige Amerikaanse ambassadeur (‘God zelve’) naar de Generale Staf van het Guatemalteekse leger. Maar zo’n telefoontje kwam er niet. En de regering van de Bondsrepubliek, na de USA de tweede handelspartner van Guatemala, had geen benul hoe ze de zaak moesten aanpakken.
De invloedrijke en legendarische Poolse journalist Ryszard Kapuściński (1932-2007) was vooral actief in de derde wereld. Hij versloeg oorlogen, staatsgrepen en revoluties, schreef een aantal befaamde boeken en wordt wel gezien als de belangrijkste journalist van de twintigste eeuw. Zijn vriend en pupil Artur Domosławski schreef deze uitgebreide controversiële biografie over de man die Volgens zijn biograaf (zie https://www.leeskost.nl/?p=2601) was Kapuściński een overtuigde communist (pas in 1981 bedankte hij als lid van de Poolse communistische partij) en ‘anti-imperialist’ die in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw in alle brandhaarden van de derde wereld aanwezig was en daar verslag van deed. Kapuśiński dikte zijn verhalen regelmatig aan en overdreef zijn eigen rol op het wereldtoneel.
Wrang verhaal.