Leon de Winter – Geronimo. ISBN 978-90-234-9386-0, 362 pagina’s, € 19,90. Amsterdam: De Bezige Bij 2015.
Leon de Winters versie op de dood van Osama Bin Laden.
Oud-commando en CIA-agent Tom Johnson ontdekt via oud-collega’s en de Israelische geheime dienst dat de liquidatie van Osama bin Laden heel anders is gegaan dan de Amerikanen naar buiten brachten. De Navy Seals die Operation Neptune Spear (codenaam voor de opsporing en uitschakeling van Osama bin Laden) uitvoerden, arresteerden en doodden een dubbelganger. Wat er vervolgens met de echte Bin Laden gebeurde vertelt Leon de Winter in dit boek.
De roman kent drie verhaallijnen: het verhaal van Usama Bin Laden. Steeds afgekort als UBL en daarnaast het verhaal van het verminkte Afghaanse meisje Apana. De auteur werd geïnspireerd door een coverfoto van Time, waarop zo’n meisje is afgebeeld. Een derde verhaallijn gaat over de vrome, christelijke Maria en haar zoon Jabbar, die bijna buren waren van Bin Laden in het Pakistaanse stadje Abbottabad. In deze drie verhaallijnen behandelt De Winter de onderwerpen: het leven en de dood van Osama bin Laden, de onderdrukking van de christenen in Pakistan, de wreedheid van de moslimfanatici, de geheime acties van Amerikaanse commando’s, de Navy Seals en tenslotte is er ook nog plaats voor de Israëlische geheime dienst.
Leon de Winter (1954) laat wonderlijk genoeg Bin Laden van een menselijke kant zien. In het eerste hoofdstuk ontglipt UBL ’s nachts zijn huis. Vermomd rijdt hij op een brommertje naar een nachtwinkel. Voor zijn jongste vrouw gaat hij vanille-ijs kopen en voor zichzelf Marlborosigaretten en misschien ook wel blauwe pilletjes. Die had hij nodig, gezien zijn leeftijd, om de liefde te bedrijven met zijn drie vrouwen. Hij ziet een verminkt bedelaresje (zonder handen en oren). Hij heeft medelijden met haar en neemt haar mee naar zijn huis.
Zo zien we een kwetsbare, heel menselijke Bin Laden: een wonderlijke fantasie van De Winter.
In deze roman is een grote rol weggelegd voor de muziek van Bach. De hoofdpersoon Tom is verzot op de Goldbergvariaties (een compositie uit 1741 waarin een aria steeds op een andere manier wordt herhaald). Als Tom in 2008 in Afghanistan is met zijn legeronderdeel en in een legerkamp verblijft, luistert hij in zijn container naar de Goldbergvariaties uitgevoerd door Glenn Gould. Een Afghaans meisje, Apana komt steeds luisteren en raakt geobsedeerd door de muziek. Later zullen Al-Qaida-leden haar verminken omdat ze naar deze muziek luisterde. De Goldbergvariaties spelen ook een rol in de opbouw van het boek. Er zijn 32 variaties en Geronimo telt 32 hoofdstukken. In de variaties zijn de eerste en de laatste variatie identiek, in het boek bestaan het eerste en laatste hoofdstuk uit een telefoongesprek. Een heel vernuftige opbouw. Het is ook heel knap hoe De Winter de verhaallijnen uiteindelijk met elkaar verbindt. Ondanks dat het om een complex verhaal gaat, blijft het helder. Dat komt ook doordat bij alle hoofdstukken aangegeven wordt waar het speelt, wanneer en met welke personen.
Geronimo wordt aangeduid als een roman. Van honderd procent fictie is geen sprake. Het is duidelijk dat Leon de Winter veel research heeft verricht en het boek staat vol van verifieerbare feiten. In enkele hoofdstukken staan zo veel feiten dat het bijna onleesbaar wordt. De hoofdstukken 3 en 4 vormen bijna één grote opsomming: De seals zijn in vijf naval Special Warfare Groups ingedeeld, maar ST6, ofwel Seals Team Six, valt onder de Naval Special Warfare Development Group, DEVGRU, die direct wordt geleid door Joint Special Operatios Command. Er staan ook veel relevante feiten in. Plaats en datum van de actie tegen Ben Laden zijn correct. De toespraak van Obama na de uitschakeling van Bin Laden is authentiek. Je kunt dus spreken van een non-fictie-roman, ook wel factie (feiten en fictie) genoemd.
Een spionageroman zou ook een goede typering zijn. Leon de Winter kan uitstekend vertellen en daarom zijn grote stukken van het boek heel spannend. Naast veel geweld is er ook plaats voor romantiek. Tussen Apana en Jabbar bloeit een romance op, soms heel mooi en romantisch, maar af en toe ook heel sentimenteel.
Leon de Winter wil met zijn boek wel heel veel tegelijk behandelen. Voor hem is Bin Laden, het vermoorden van christenen, het verminken van een meisje nog niet genoeg. Toevallig is de dochter van Tom omgekomen door de terroristische aanslag uit 2004 in één van de treinen in Madrid.
Deze nieuwe De Winter zal door velen met veel plezier gelezen worden, want afgezien van de genoemde saaie hoofdstukken leest het boek als een trein. Veel onlogische zaken en verregaande fantasieën laat je dan graag buiten beschouwing.
Gewaagd, maar ook uitermate fascinerend boek.