Oliver Stone & Peter Kuznick – The Untold History of the United States. ISBN 978-009194931-9, 784 pagina’s. London: Ebury Press 2013.
Een andere kijk op de Verenigde Staten.
De bekende filmregisseur Oliver Stone (onder andere Midnight Express, Platoon, en JFK) en historicus Peter Kuznick herschreven de moderne Amerikaanse geschiedenis. Hun lijvige boekwerk omspant de periode vanaf de Tweede Wereldoorlog tot en met het presidentschap van Obama. Naast bekende gebeurtenissen, belichten ze ook en vooral die kanten van de geschiedenis, die in de reguliere geschiedenisboeken niet of nauwelijks aandacht krijgen. Het levert verbazingwekkende feiten op. Zo lezen we bijvoorbeeld dat president Nixon meer dan tien keer overwoog een atoombom op Vietnam te gooien.
Stone kwam op het idee tot het schrijven van dit boek toen hij zag dat zijn kinderen op school de ‘mooie’ en dus gefilterde versie van de Amerikaanse geschiedenis kregen voorgeschoteld. Ook zag hij dat in de landen waar de Amerikaanse troepen huishielden, de oorspronkelijke bewoners er vaker slechter dan beter afkwamen. Hij zag een verband tussen die twee zaken.
De bedoeling van Stone en Kuznick is niet alleen om hun eigen leven beter te begrijpen, maar vooral om krachten in het leven te roepen die het tij kunnen doen keren. Door het schrijven van een boek, maar ook door het maken van een tiendelige documentaire met bijbehorend lesprogramma.
De auteurs verwachten niet dat verandering in het Amerikaanse beleid zal komen van de kant van de regering. Wat dat betreft zijn ze teleurgesteld in Obama, die tijdens zijn race naar het Witte huis de hoop even deed herleven. Ze verwachten daarentegen meer van gewone burgers, al dan niet georganiseerd in bewegingen.
Stone en Kuznick willen duidelijk maken dat de echte bedreiging voor de VS niet van buitenaf maar van binnenuit komt. Ze wijzen daarbij onder andere naar dat wat de Amerikaanse president John Adams in 1821 al zei. Deze waarschuwde dat, als de VS de dictator van de wereld zou zijn, dit de VS zou ondermijnen.
Volgens de schrijvers is meer empathie nodig voor de rest van de wereld. Dat hoeft nog geen sympathie te betekenen, maar het leidt wel tot een beter begrip en het leren van fouten uit het verleden. En dat is hard nodig, als de VS tenminste niet wil dat de rest van de wereld een hekel aan haar krijgt.
Het werk van Stone en Kuznick heeft tot reacties geleid. Michael Gorbatsjov, voormalig president van de USSR, zegt bijvoorbeeld dat het inderdaad van belang is of de VS kiest voor de rol van politieagent van de wereld, of voor partnerschap. Het eerste, zegt hij, is een ramp, het laatste levert een betere toekomst op.
Naast lovende woorden is er ook kritiek. Verschillende commentatoren zeggen dat ze geen nieuwe feiten en inzichten hebben ontdekt en dat de schrijvers iedere keer dezelfde personen aanhalen. Dat laatste kritiekpunt zou terecht kunnen zijn, ware het niet dat er onder Amerikaanse historici weinig te vinden personen zijn die er openlijk voor pleitten een andere kant op te gaan. Wat dat betreft is het vissen in een kleine vijver. Ook de rest van de kritiek is onterecht. Ze is gezocht, gaat niet of nauwelijks in op de stelling die de auteurs poneren en wordt geuit door personen met een verwrongen historisch beeld, iets waar Stone en Kuznick nu juist kanttekeningen bij plaatsen.
De conclusie is dat Stone en Kuznick de vinger op de zere plek leggen. De auteurs maken duidelijk dat de VS een doodlopende weg bewandelen en dat er een betere weg bestaat. Hun werk toont in ieder geval aan dat geschiedenis zeer actueel kan zijn. Helaas is hun gedegen werk (nog) niet in het Nederlands verkrijgbaar.
Zeer de moeite waard om te lezen en over na te denken.