Marianne Janssen – Blinde pad | Leidse kaas. Twee novellen. ISBN 978-94-6203-353-5, 224 pagina’s, € 14,50. Ebook € 7,50. Barneveld: Boekenbent 2013.
Macht en onmacht tussen ouders, kinderen en partners.
Marianne Janssen debuteerde ruim twee jaar geleden met de belangwekkende autobiografische roman Kleine Vos (zie https://www.leeskost.nl/?p=1345).
In Blinde pad, de eerste van beide novelles, gaat het wederom om een verknipte moeder-dochter relatie. Mien kon sinds haar geboorte (een zware bevalling) nooit enig goeds doen in de ogen van haar moeder. Haar broer Has was moeders oogappel. Mien had, zo lang ze zich kon herinneren, één glazen oog. Vandaar haar scheldnaam Blinde pad. Ze wilde graag weten wat de oorzaak hiervan was. De verklaring van haar vader werd tegengesproken door haar moeder, die een heel ander verhaal had. Als Mien volwassen is geworden wordt de machtsverhouding tussen moeder en dochter omgedraaid en weet Mien op een heel subtiele manier wraak te nemen voor de jarenlange vernederingen die haar moeder haar als meisje liet ondergaan.
De tweede novelle, Leidse kaas, gaat over Koen, die in zijn jeugd zulke nare seksuele ervaringen had met zijn eigen moeder, dat hij er niet over piekerde zelf kinderen te willen met Lena, de Leidse kaasverkoopster die hij als partner uitkoos. Lena accepteerde dit eerst en genoot van de sociale stijging die haar huwelijk met Koen met zich meebracht en liet zich voortaan Elaine noemen. Ze kon het goed vinden met Koens moeder. Koen was duidelijk de dominante partner in de relatie, totdat hij als gevolg van een auto-ongeluk totaal afhankelijk werd van de steeds krengeriger geworden Elaine, waarvan de ware aard nu bovenkwam. Als Koen plotseling inziet dat Elaine eigenlijk de plaats van zijn gehate moeder inneemt wordt bij hem een grens overschreden. Hij grijpt zijn kans en neemt wraak op beide vrouwen.
Deze keer zijn de verhalen fictie en niet autobiografisch, maar ook in haar fantasie kiest Marianne Jansen voor de onmacht van afhankelijke kinderen van gruwelijke moeders, een onmacht die steevast resulteert in jaren later koud geserveerde wraak. ‘Net goed’, zullen de meeste lezers denken. De auteur weet een beklemmend sfeertje neer te zetten en gebruikt daarvoor geen woord te veel. Ze snijdt ongewone, maar wel degelijk voorkomende thema’s aan en doet dat vrij nuchter, maar bijzonder boeiend. Ik zie haar volgende werk met meer dan normale interesse tegemoet.
Van harte aanbevolen.
Marianne Jansen werd uitgebreid geïnterviewd over haar werk in de boekenrubriek LeesKost van het programma PuurCultuur op MeerRadio (woensdag 251 september 2013). Het geluidsbestand van het interview treft u hieronder aan.