Javier Mariás – Aller Zielen. Vertaald uit het Spaans (Todas las almas) door Aline Glastra van Loon. ISBN 978-90-290-8889-3, 239 pagina’s, € 18,95. Amsterdam: Meulenhoff 1989, derde herziene druk 2013.
Vlijmscherpe observaties van een academische kaasstolp.
In dit boek kijkt de ik-persoon, een ongehuwd Spaans academicus, terug op de twee jaar die hij als gastdocent in Oxford mocht doorbrengen. Tot in de details schetst hij het universitaire milieu, met als hoogtepunt (of misschien beter gezegd dieptepunt) de zogenaamde high tables, de min of meer verplichte bombastische diners van de colleges (zelfstandige gemeenschappen binnen de universiteit), die gepresideerd worden door de warden of directeur en eindigen met het drinken van te veel port. Prachtig is de beschrijving van het afgedwongen tafelgesprek met een zwaarlijvige econoom, die de hoofdpersoon doorzaagt over zijn proefschrift, dat gaat over een curieuze Engelse belasting op cider, die tussen 1760 en 1967 had bestaan. Ook een gebrilde Hollandse gastdocent wordt genadeloos beschreven.
Tijdens datzelfde diner valt hem het decolleté van Clare Bayes op, een getrouwde docente, met wie hij later een hartstochtelijke, maar moeizame liefdesrelatie krijgt. Als echter Eric, het zoontje van Clare, ziek van kostschool naar huis komt, onderbreekt Clare de relatie, die sowieso door haar wordt beëindigd als het contract van de hoofdpersoon afloopt en hij Oxford moet verlaten. Hij heeft nog steeds een paar oorbellen van haar.
Intussen komt hij Muriel tegen, ‘niet uitgesproken dik, alleen maar bijna, zodat er – schatte ik – na verloop van tijd een zekere seksuele appreciatie van mijn kant mogelijk zou zijn’. In bed met Muriel moet hij aan Clare denken, want hij is gewend aan haar lichaam, haar mond en haar borsten. ‘Als iemand al sinds lang aan één mond gewend is, doen andere monden absurd aan en veroorzaken problemen: de tanden zijn te groot of te klein, de lippen zijn inhalig of overdreven groot, de tong beweegt zich op het verkeerde moment of blijft stijf …de geur van de meest geurende plekjes (liezen, geslachtsdelen, oksels) is verwarrend…De handen begrijpen de andere maat van de borsten niet die misschien te groot zijn voor die handen of eraan lijken te ontglippen, of die hard worden en een weinig gladde tepel hebben die bijna raspt als je tong erlangs glijdt’.
Terug in Madrid wordt hij verliefd op Luisa en went kennelijk snel aan haar lichaam, want ze trouwen en krijgen snel een kind. En daar schrijft hij zijn herinneringen aan Oxford en aan Claire op.
Het boek is eigenlijk één lang verhaal, een melancholische vertelling waarin de schrijver regelmatig van de hak op de tak springt. Het biedt een mooie, soms humoristische sfeertekening van het academische milieu in het Oxford van de jaren tachtig van de vorige eeuw geworden, ‘een van de plekken op de wereld waar het minst wordt gewerkt’. De naam van het boek zal wel ontleend zijn aan het All Souls College.
Het is te merken dat de auteur, een serieuze kandidaat voor de Nobelprijs voor de Literatuur, zelf gastdocent in Oxford is geweest.
Ik moest het wel steeds even terzijde leggen om het gelezene beter op mij in te laten werken.
Een mooi geschreven verhaal, vooral voor wie enigszins bekend is met de academische wereld.
Aan dit boek werd tevens uitgebreid aandacht besteed in de boekenrubriek LeesKost van het programma MeerInformatief op MeerRadio (donderdag 27 juni 2013).